Piet Mondriaan

Piet Mondriaan (7 maart 1872 – 1 februari 1944) was een Nederlandse kunstschilder en kunsttheoreticus. Hij was een pionier van de abstracte en non-figuratieve kunst. Mondriaan staat vooral bekend om zijn latere geometrisch-abstracte werk, met de kenmerkende horizontale en verticale zwarte lijnen in combinatie met de primaire kleurvlakken. Daarnaast was hij lid van De Stijl, een kunstbeweging en tijdschrift, die internationaal beter bekend staat als neoplasticisme of nieuwe beelding. De leden van De Stijl streefden naar een radicale hervorming van de kunst, waarbij gebruik werd gemaakt van een minimum aan kleuren en een zo eenvoudig mogelijke vormgeving.

Kubisme
Aanvankelijk schildert Piet Mondriaan in de naturalistische stijl van de Haagse School. Vanaf 1908 begint hij in zijn werk de werkelijkheid langzaam los te laten. In 1911 vertrok Mondriaan naar Parijs, waar hij voor het eerst in aanraking kwam met het kubisme. Geïnspireerd door expressionistisch-kubistische kunstenaars als Picasso en Braque, stortte Mondriaan zich vol overgave in deze nieuwe schilderstijl. Hij brengt zijn kleurgebruik al snel terug tot vooral grijs en bruin tinten met contouren van zwarte lijnen.

Mondriaan kiest landschappen, duinen en bomen als uitgangspunten voor zijn werk, terwijl hij steeds abstracter gaat schilderen. Mondriaan omschrijft zijn werk zelf als volgt: ‘ik construeer op een plat vlak lijnen en kleurcombinaties met 't doel algemene schoonheid zo bewust mogelijk uit te beelden.


Ik wil de waarheid zo dicht mogelijk benaderen en daarom alles abstraheren tot ik kom tot het fundament der dingen. Ik meen dat 't mogelijk is door horizontale en verticale lijnen, geconstrueerd bewust maar niet berekenend zonodig aangevuld door andere richtingslijnen of gebogen lijnen, te komen tot een kunstwerk even sterk als waar'.

De Stijl
Vanaf 1916 begon elke vorm van naturalisme uit het werk van Mondriaan te verdwijnen. Hij wilde elke associatie met de waarneembare werkelijkheid voorkomen en daarom paste hij alleen nog maar de primaire kleuren toe, aangevuld met niet-kleuren zoals grijs, wit en zwart. Daarnaast maakte hij in zijn werken alleen nog maar gebruik van horizontale en verticale lijnen. Samen met Theo van Doesburg, Bart van der Leck en Vilmos Huszar richtte Mondriaan de groep ‘ bewust abstracten’ op. In 1917 volgde hieruit het tijdschrift ‘De Stijl’.

Ze wilden een nieuwe kunst creëren, voor een nieuwe, betere wereld. Mondriaan zoekt in zijn werken naar een harmonieus evenwicht tussen lijnen en kleuren en streeft naar een abstractie die een universeel, niet tijdsgebonden beeld oproept.Hij ziet het als de taak van de kunstenaar om als schakel te functioneren tussen toeschouwer en een hogere, onzichtbare, kosmische werkelijkheid.

New York
In 1940 vertrok Mondriaan naar New York. In Manhattan werd zijn werk nog verrassender, wat het begin van een nieuw idioom aangaf. Hij had een werkwijze ontwikkeld waarbij hij een periode van schilderen afwisselde met een periode van experimenteel hergroeperen van kleine stukjes papier en plakband op de muur.Mondriaan verving zijn zwarte, doorlopende lijnen door lijnen bestaande uit kleine, gekleurde rechthoeken, soms gemaakt van kleine stukjes papiertape in verschillende kleuren.

Hoewel de werken van Mondriaan uit de jaren 1920 en 1930 bijna streng minimalistisch zijn, zijn deze ‘New York werken’ heldere, levendige schilderijen die de muziek en de levendigheid van de stad reflecteren. Piet Mondriaan stierf op 1 februari 1944 aan longontsteking en werd begraven op de Cypress Hills Cemetery in Brooklyn, New York.